Είδη Ορθοδοντικής

Οι μηχανισμοί οι οποίοι τοποθετούνται και αφαιρούνται  απoκλειστικά από τον ειδικό ανήκουν στον τομέα της ακίνητης ορθοδοντικής και περιλαμβάνουν τα ορθοδοντικά άγκιστρα (σιδεράκια), τους δακτυλίους και τα ορθοδοντικά τόξα καθώς και μια πληθώρα βοηθητικών μέσων. Στην κλασική ορθοδοντική ο ακίνητος ορθοδοντικός μηχανισμός τοποθετείται στην εξωτερική επιφάνεια του δοντιού, είναι ορατός και μπορεί να αποτελείται από μεταλλικά, λευκά άγκιστρα ή συνδυασμό αυτών.

Ο ασθενής δεν μπορεί να τοποθετήσει ή να αφαιρέσει το μηχανισμό, μπορεί όμως να εφαρμόσει κάποια βοηθητικά μέσα όπως ελαστικά και εξωστοματικά τόξα. Η ακίνητη ορθοδοντική διαχωρίζεται σε δύο υποκατηγορίες σύμφωνα με την επιφάνεια τοποθέτησης του μηχανισμού,  στην κλασική (προστομιακή) και στην αόρατη (γλωσσική) ορθοδοντική.

Αρχαιολογικά ευρήματα αποδεικνύουν ότι η  προσπάθεια του ανθρώπου να επηρεάσει τη θέση των δοντιών με διάφορους τρόπους  άρχισε εδώ και αιώνες. Κρανία που ανακαλύφθηκαν στην Αίγυπτο φέρουν μηχανισμούς ορθοδοντικής και χρονολογούνται από την εποχή των Φαραώ. Ανάλογες προσπάθειες μαρτυρούν νεότερα ευρήματα του 19^ου αιώνα μΧ. στη Γαλλία. Είναι ολοφάνερο ότι γεννήθηκαν για να ικανοποιήσουν ανάγκες πιο υψηλών, οικονομικά και κοινωνικά, στρωμάτων.

Το μεγάλο άλμα της ορθοδοντικής συντελέστηκε μετά τα μέσα του 20^ου αιώνα μ.Χ.. Αναπτύχθηκαν τεχνολογίες και μέσα συγκόλλησης του μηχανισμού στην επιφάνεια των δοντιών και η έρευνα επικεντρώθηκε στην μετατροπή των αγκίστρων από μεταλλικά και ορατά σε όσο το δυνατό λιγότερο εμφανή με τη χρήση λευκών και διαφανών υλικών όπως είναι τα κεραμικά υλικά. Στο δυτικό κόσμο το οικονομικό επίπεδο βελτιώθηκε και η ανάγκη για αισθητική αυξήθηκε, οπότε και η ορθοδοντική έγινε αναγκαία αλλά και πιο προσιτή στα περισσότερα κοινωνικάοικονομικο στρώματα.

Ένας από τους βασικούς λόγους για τον οποίο η ακίνητη ορθοδοντική αναπτύχθηκε ιδιαίτερα είναι ότι απαιτεί ελάχιστη έως και καμία συνεργασία από τη μεριά του ασθενή. Σημαντικό βέβαια είναι να διατηρούνται υψηλά τα επίπεδα στοματικής υγιεινής καθώς τα ορθοδοντικά άγκιστρα κατακρατούν τις τροφές και μπορεί να ευνοούν την ανάπτυξη ουλίτιδας, τερηδόνας και απασβέστωσης του σμάλτου των δοντιών (λευκές κηλίδες).

Ο ακίνητος ορθοδοντικός μηχανισμός τοποθετείται στην επιφάνεια του δοντιού που βρίσκεται προς τη γλώσσα, δεν είναι ορατός και αποτελείται από μεταλλικά άγκιστρα.

Πάντα υπήρχαν μηχανισμοί που τοποθετούνταν στην γλωσσική πλευρά των δοντιών και αποτελούσαν τμήμα του προστομιακού μηχανισμού. Προς τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα εξελίχθηκε η ιδέα της πλήρους αντικατάστασης των ορατών αγκίστρων από αόρατα γλωσσικά άγκιστρα καθώς όλο και πιο πολλοί ενήλικες αναζητούσαν ορθοδοντική επέμβαση χωρίς την υποβάθμιση της κοινωνικής τους εικόνας που πολλές φορές συνοδεύει την παρουσία ορατού ορθοδοντικού μηχανισμού. Η τεχνολογία βοήθησε σε αυτό και πλέον η γλωσσική ορθοδοντική αποτελεί την 1η επιλογή για τους ενήλικες με αυξανόμενη την τάση να αντικαταστήσει πλήρως τα ορατά ορθοδοντικά άγκιστρα. Τα αποτελέσματα αυτής της τεχνικής είναι ίδια με αυτά της κλασικής ακίνητης ορθοδοντικής. Σύμφωνα με τους πρωτοπόρους αυτής της τεχνικής, το είδος αυτό της ορθοδοντικής είναι ακόμα καλύτερο από τα συνηθισμένα σιδεράκια, καθώς το σημείο όπου ασκούνται οι δυνάμεις ευνοεί μια πιο φυσική κίνηση του δοντιού προς τη σωστή θέση.

Πλεονεκτήμα της τεχνικής αυτής είναι ότι αν προκύψει κάποια φθορά του σμάλτου είτε από τερηδόνα είτε από απασβέστωση δεν είναι εμφανής και δεν επηρεάζει το αισθητικό αποτέλεσμα. Επιπλέον, η δύναμη της γλώσσας κατά την κατάποση αρκεί για να καθαρίσει τα δόντια και δεν παρατηρείται σημαντική κατακράτηση τροφής όπως στα κλασικά σιδεράκια.

Είναι ο τομέας της ορθοδοντικής που περιλαμβάνει όλες τις διορθωτικές ενέργειες οι οποίες γίνονται με κινητούς και ακίνητους μηχανισμούς στην περίοδο μικτού φραγμού, δηλαδή όταν η οδοντοστοιχία αποτελείται τόσο από νεογιλά όσο και από μόνιμα δόντια. Έχει στόχο την πρόληψη και την ελάττωση των ορθοδοντικών προβλημάτων που θα αντιμετωπίσει ο ασθενής όταν ολοκληρωθεί ο μόνιμος φραγμός.

Συνήθη προβλήματα που αντιμετωπίζονται με την προληπτική ορθοδοντική είναι τα σκελετικά, όπως ο προγναθισμός της άνω και της κάτω γνάθου, ασυμμετρίες και υποπλασίες των γνάθων (μικρογναθισμός), έντονη πρόταξη των δοντιών (πεταχτά δόντια), χασμοδοντία (ανοιχτό δάγκωμα). Επιπλέον, αντιμετωπίζονται στοματικές συνήθειες που μπορεί να επηρεάσουν την ανάπτυξη των γνάθων και τη θέση των δοντιών, όπως ο θηλασμός του θηλάστρου και του δακτύλου πέραν του φυσιολογικού.

Έχουν αναπτυχθεί πολλές σχολές και απόψεις σχετικά με το πότε πρέπει να ξεκινά ένα παιδί ορθοδοντική και αν μια προσέγγιση σε νεαρή ηλικία, στα 7-8 έτη, αποφέρει ή όχι σημαντικά οφέλη σε σχέση με μια θεραπεία που αρχίζει σε εφηβική ηλικία. Πέρα από το τι πιστεύει κάθε σχολή και κάθε φιλοσοφία, κάθε κλινικός διαμορφώνει την άποψή του μέσα από την εμπειρία του. Προσωπικά, πέρα από προβλήματα όπως ο παρατεταμένος θηλασμός του δακτύλου και του θηλάστρου και περιπτώσεις υποπλασίας της άνω γνάθου, προτιμώ να αρχίζω την διόρθωση του ορθοδοντικού προβλήματος κατά τη διάρκεια της εφηβείας. Πεποίθησή μου είναι ότι όλα τα υπόλοιπα προβλήματα αντιμετωπίζονται το ίδιο αποτελεσματικά στην εφηβεία αλλά και στην ενήλικη ζωή και μια πρώιμη παρέμβαση παρατείνει το χρόνο της θεραπείας με αποτέλεσμα την απώλεια της υπομονής από τη μεριά του νεαρού ασθενή και την επιβάρυνση των δοντιών για πολλά χρόνια. Πολλές φορές μια θεραπεία σε πολύ νεαρή ηλικία μπορεί να αρχίσει με διαγνωστικό λάθος, κυρίως στις περιπτώσεις συνωστισμού, καθώς ελπίζουμε ότι έχουμε τη δυνατότητα δημιουργίας χώρων και ότι με αυτόν τον τρόπο θα αποφύγουμε την εξαγωγή μόνιμου δοντιού. Σε πολλές περιπτώσεις κάνουμε λάθος, το πρόβλημα υποτροπιάζει ή αναγκαζόμαστε να προτείνουμε εξαγωγή.